Geschiedenis op en onder de straat

De geschiedenis van Eindhoven is nauwelijks zichtbaar in het straatbeeld. Daarom heeft de Henri van Abbe Stichting het initiatief genomen om die geschiedenis via een drietal projecten herkenbaar te maken.

GESCHIEDENIS OP EN ONDER DE STRAAT

Dat Eindhoven al een lange geschiedenis heeft, is niet erg zichtbaar of niet meer herkenbaar voor Eindhovenaren zelf en voor bezoekers van de stad. Als projectgroep Archeologie en cultureel erfgoed van de Henri van Abbe Stichting willen we daar, samen met de stadsarcheoloog Nico Arts, wat aan gaan doen.

Wat we willen is cultuurhistorie zichtbaar en tastbaar te maken in originele en innovatieve vormen.

Dit op de plek zelf met een heel directe wijze van presentatie. Bij routes en rondleidingen bereik je de mensen die er voor gekozen hebben meer te willen weten over Eindhoven. Wij willen de mensen ‘verrassen’ die om allerlei andere redenen langs een ‘historische plek’ komen. Het kan gaan om het weer zichtbaar maken van elementen uit het verleden en om zaken die nog wel zichtbaar zijn maar die niet als zodanig herkend worden. Voor beide moet het verhaal ter plekke getoond worden.

Als start worden er nu drie projecten voorbereid en onze ambitie is die geleidelijk aan verder uit te bouwen. We beperken ons voorlopig tot de binnenstad, uitbreiding naar andere stadsdelen is zeker de bedoeling.

1) EEN REPRODUCTIE VAN DE OUDE STADSPLATTEGROND OP DE MARKT, met hulp van scholieren

De stratenstructuur van de Eindhovense binnenstad is nog vrijwel gelijk aan die in de middeleeuwen. De kaart van de stad, gemaakt door van Jacob van Deventer rond 1565 is nog steeds vrijwel volledig herkenbaar in het huidige stratenpatroon.

Ons plan is de oude kaart op een flink formaat van bv. 6 x 8 meter op de Markt in Eindhoven te reproduceren. De wapens en windrichtingen van de voormalige buurgemeenten, nu stadsdelen, worden in de presentatie opgenomen.

Voor de uitvoering worden scholieren ingeschakeld, de reproductie zelf wordt  op professionele wijze vormgegeven. Door scholieren bij de uitvoering te betrekken, worden zij en hun ouders op speelse wijze in contact gebracht met de middeleeuwse oorsprong van Eindhoven.

Wijze van uitvoering

Middels een digitale print van de originele kaart op textiel te bedrukken in zwart-wit lijnenspel en deze op de Markt op de bestaande bestrating aan te brengen door een 2 componentenlak. De tekening wordt ingevuld met de kleuren zoals die op de kaart voorkomen, door middelbare scholieren. Dit zou bijvoorbeeld kunnen als een Maatschappelijke stage, op een daarvoor geschikt moment en dag, als een educatief proces om zich deze historische kennis eigen te maken en hen daarin te betrekken.

Het inkleuren zal deskundig begeleid worden onder supervisie van de projectgroep en de docenten.

Na het inkleuren, wordt het geheel afgedekt met een transparante 2-componentenlak om een slijtvaste laag te creëren, die ca. 2 jaar mee kan gaan.

Deze reproductie is tijdelijk en een opstap naar een blijvende weergave.

De tekening zal langzaam verouderden en vervagen door de dagelijkse bezoekers. Dat is geen bezwaar. Wanneer over een aantal jaren het plaveisel op de Markt vernieuwd gaat worden, zouden we daar graag een blijvende afbeelding zien. Dat zou kunnen in de vorm van een mozaïek en/of in combinatie met andere presentaties. Technisch is het mogelijk om de bestrating interactief te laten reageren op bezoekers en visuele en audio feedback te geven. In principe is het ook mogelijk om de Spanjaarden de stad te zien binnentrekken of de stadsbrand van 1554 te simuleren [projectie of high-tech straatsteen welke digitaal aangestuurd kan worden]

Een dergelijk blijvende presentatie kan in de komende jaren worden voorbereid, plus het onderzoek naar financieringsbronnen daarvoor.

2) BORDJES EN ‘AANWIJZERS’ OP INTERESSANTE LOCATIES

Er zijn in de stad op verschillende plaatsen nog historische resten aanwezig die door de meeste voorbijgangers niet gezien en al helemaal niet als zodanig herkend worden. Zoals bijvoorbeeld de kogelgaten uit de Tweede Wereldoorlog in de Hooghuisstraat, de bomscherf in de Keizersgracht 2 /hoek Kleine Berg of de windvaan van de Olifant op de Heuvelgalerie.

Dit soort plekken willen we via bordjes onder de aandacht van voorbijgangers brengen.

Ook archeologische locaties kunnen op deze wijze worden beter toegankelijk worden gemaakt, zoals het Stenen Huis, achter het van Abbemuseum, het Catharinaplein, het kasteel onder villa Ravensdonk, etc. etc.

Een plaquette en zonodig een pijl op publiekshoogte moet naar die restanten wijzen, met een korte uitleg over wat daar te zien is.

Wijze van uitvoering

Locaties nog nader te kiezen. We willen beginnen met zo’n 20 voorbeelden.

Uitvoering plaquettes en eventuele pijl in roestvrij staal, tekst en afbeeldingen daarin gelaserd.

Alle bordjes moeten eenzelfde herkenbare stijl hebben, met uitleg in zowel het Nederlands als het Engels en een steeds terugkomende herkenbaar icoontje.

3) VAN GOGH EN DE GENNEPER WATERMOLEN

Van Gogh had in zijn ‘Nuenense periode’ ook veel contacten in Eindhoven. Hij heeft er ook op veel locaties geschilderd, zoals  vier maal de Genneper watermolen vanuit Rapelenburg (het huidige Sint Claraklooster). Ons voorstel is om op de plek waar Van Gogh heeft staan schilderen, een silhouet van hem te plaatsen. Bezoekers kunnen dan met eigen ogen zien waar Vincent naar gekeken heeft.

Er zijn nog veel meer locaties in Eindhoven waar Van Gogh geschilderd heeft of waar hij contacten had. Ons streven is al die locaties te gaan markeren en daar een ‘Van Goghroute’ aan te gaan verbinden.

Wijze van uitvoering

Het silhouet van Van Gogh wordt uitgesneden in Cortenstaal. Op de sokkel of op tegels daarvoor komt een verklarende tekst en eventueel ook een afbeelding van een van de schilderstukken die hij daar maakte en/of tekst uit zijn brieven.

DE HENRI VAN ABBE STICHTING KAN EN WEL DIT NIET ALLEEN DOEN !

Als Stichting en projectgroep zijn we initiatiefnemer en trekker. Voor de realisering hebben we echter steun nodig.

Financiering

Wij willen op ons nemen de financiering rond te krijgen. We hebben voor verschillende onderdelen al sponsors. Daar gaan we verder voor werven en de mogelijkheden voor subsidie vanuit de provincie worden nader verkend.

Vergunningen
Al deze activiteiten zullen vergunningplichtig zijn. We hopen en rekenen op medewerking van de gemeente om dit soepel te laten verlopen. De vergunningaanvragen hangen samen met de regeling voor eigendom en beheer.

Eigendom en beheer

De HvAS is initiatiefnemer en trekker, maar is geen organisatie die eigendom en beheer kan bieden. Daar moet, in overleg met de gemeente, een formule voor worden afgesproken. Een optie is dat de gemeente eigenaar en beheerder wordt, maar ook andere oplossingen zijn denkbaar.

Uit onze notulen:

19 december 2018

Op de hoek van de Vestdijk en de Ten Hagestraat wordt een follie gebouwd. Deze staat dan exact boven de hoekmuur met waterput van het vroegere kasteel.

29 augustus 2018

Er wordt weer voortgang gemaakt met het plaatsen van informatiebordjes over historisch erfgoed. Gepland staan onder meer het NRE-terrein en het woonhuis, het koetshuis en de orangerie van het complex De Laak.

25 april 2018

Binnenkort worden weer zeven erfgoedbordjes geplaatst. Een ervan zal op het NRE-terrein komen te staan.

19 juli 2017

Inmiddels zijn er 10 bordjes geplaatst. Binnenkort worden er nog 8 geplaatst (bij bv. Gagelbosch, het Bels Lijntje, Lakerlopen enz.). Dit alles dankzij een samenwerking tussen de diverse erfgoedorganisaties, zoals de Henri van Abbe Stichting, de AVKP en de gemeente.

7 juni 2017

Er wordt hard gewerkt aan het realiseren van meer erfgoedbordjes. Het streven is elk jaar
enkele nieuwe toe te voegen.
In het fietstunneltje bij IKEA, op de grens van Eindhoven en Son, zal aan het publiek worden
duidelijk gemaakt wat in deze omgeving is opgegraven en hoe mensen hier vroeger leefden.
Enkele jaren geleden werden hier de resten van nederzettingen uit de midden- en late bronstijd
en vroege ijzertijd opgegraven.

15 maart 2017

Het ligt in de bedoeling op een aantal punten in de gemeente bordjes te plaatsen met een
kort verhaal over de geschiedenis van de plek. Er zullen geen nieuwe tegels meer worden
gelegd.

1 februari 2017

Het ligt in de bedoeling om in samenwerking met de Erfgoedhuis borden te plaatsen met
teksten die iets vertellen over de geschiedenis van de betreffende plek. Dit soort borden zullen
goedkoper en gemakkelijker leesbaar zijn dan de nu bekende tegels. In eerste instantie
wordt aan vijf borden gedacht, maar later volgen er meer. De werkgroep is in voor suggesties.

17 augustus 2016

Bij de werkgroep loopt een project om samen met woningbouwvereniging
Woonbedrijf de geschiedenis van Woensel-Noord zichtbaar en beleefbaar te
maken.

13 april 2016

Het plan om tegels te leggen op Vaartbroek vindt doorgang. Wel moet nog overleg worden
den gepleegd met de buurt. Ook over een soortgelijk project in Woensel-Noord worden, samen
met Woonbedrijf, plannen gemaakt.
Voorgesteld wordt om tegels te leggen op Strijp S. Gedacht wordt aan bv. een uitleg bij het
stootblok en bij het monument Glaspoort. Hierover is overleg nodig met J. Rooijmans.

20 januari 2016

Kandidaat-subsidiegevers van het gedenkstenenproject willen concrete plannen zien, alvorens
te beslissen. Op het ogenblik wordt gedacht aan projecten in de wijk Vaartbroek en
Eckart. Een subsidie-aanvraag is door de gemeente naar Woonbedrijf doorgestuurd. Die
heeft de aanvraag aangehouden.

21 oktober 2015

Het ligt in de bedoeling ook in Vaartbroek een aantal ‘erfgoedtegels’ te leggen. Voorlopig is
de aanvraag voor subsidie afgewezen, omdat Woonbedrijf duidelijk wil worden geïnformeerd
over de betrokkenheid van de bewoners.

9 september 2015

Het Archeologisch Centrum aan de Nachtegaallaan wordt een ArcheoHotspot. Archeo-
Hotspots maken deel uit van een landelijk project dat archeologie voor iedereen tastbaar wil
maken en open wil staan voor het publiek. Binnenkort wordt de Hotspot geopend. Wij krijgen
nog een uitnodiging.
De werkgroep maakt op korte termijn een brief die eventuele donateurs kan verleiden om
financieel bij te dragen het project “straattegels” te ondersteunen.

22 juli 2015

Er worden fondsen gezocht voor nieuwe erfgoedstenen. Enkele particuliere subsidievertrekkers
zijn wel geïnteresseerd in de binnenstad, maar niet in de stadsdelen, waar ook stenen
gelegd zouden moeten worden. Maar voor de stadsdelen kunnen andere bijdragen worden
gezocht, zoals een gemeentelijke subsidie voor Vaartbroek.

29 april 2015

Wij zijn voorstander van het plaatsen van stenen in het plaveisel, waarop (geschiedkundige
of archeologische) informatie vermeld wordt. Kostprijs 300/400 euro per steen.

3 december 2014

Er worden in het centrum vijftien stenen gelegd met afbeeldingen en teksten. In januari of februari wordt de wandelroute feestelijk geopend. Wij zullen als initiatiefnemers van dit project ook een stukje van de eer opstrijken en er voor zorgen dat de Van Abbestichting met het project in de pers komt.
Op het NRE-terrein wordt gebouw 3 in gereedheid gebracht om er de afdeling archeologie (Archeo-Hotspot gaat dat heten!). Eindhoven in Beeld en een architectenbureau te vestigen.

22 oktober 2014

In januari verhuist de archeologische dienst naar het NRE-terrein. Het ‘bordjesplan’ gaat mogelijk in aangepaste vorm door; er lijkt financiering te zijn gevonden.

19 maart 2014

Meegedeeld wordt, dat het project “Geschiedenis op straat” binnenkort opnieuw wordt opgestart. Mogelijk is er vanuit de gemeente enig geld voor beschikbaar. Gedacht wordt aan straattegels met afbeeldingen, aanwijsbordjes, enzovoorts.

13 maart 2013

In het kader van het project ‘Geschiedenis op straat’ willen wij samen met de gemeente (archeologie) bordjes op panden en objecten plaatsen. Momenteel wordt nagegaan of hiervoor is bij de gemeente geld beschikbaar is.
In het kader van de Dutch Design week zijn er zijn plannen voor een presentatie van archeologische artefacten. Het Eindhoven Museum stelt een mobile vitrine beschikbaar.

23 januari 2013

In het kader van het project ‘Geschiedenis op straat’ zullen bordjes worden geplaatst. Mogelijk is hier een “potje” voor bij de gemeente. N. Arts gaat dat na. Onze stichting houdt contact met hem.

12 december 2012

In het kader van het project ‘Geschiedenis op straat’ zullen bordjes worden geplaatst. De financiering hiervan is nog een probleem.

6 juni 2012

Er wordt gewerkt aan een Van Goghroute. Het plan om interessante plekken te markeren wordt wellicht weer opgepakt.

18 april 2012

De onthulling van het Van Goghmonument was een succes en krijgt een vervolg in andere Van Gogh-activiteiten, mogelijk in samenwerking met Nuenen.

18 januari 2012

De groep heeft de financiële dekking voor het Van Gogh-project rond. Op 30 maart zal het beeld worden onthuld in en bij het MEC Genneper Parken. Het geheel zal “feestelijk aangekleed” worden.
De plannen voor de aanwijsbordjes die op veel plaatsen in de stad zouden kunnen worden aangebracht, blijven voorlopig in de wacht staan.

2 november 2011

De projectgroep Archeologie heeft gebrek aan financiële middelen. Zij probeert sponsors te vinden voor de verschillende projecten, maar kan dat niet alleen.

21 september 2011

De groep heeft genoeg ideeën, maar het ontbreekt aan geld om de plannen uit te voeren. Sponsors zullen een oplossing moeten bieden.

29 juni 2011

De samenwerking tussen de afdeling Archeologie van de gemeente Eindhoven, het Eckart-College en de Henri van Abbe Stichting heeft geleid tot een succesvolle happening op de Markt in Eindhoven. Wethouder Fiers was tijdens haar bezoekje vol lof.

18 mei 2011

Op 8 juni a.s., aanvang 13.00 uur, zullen leerlingen van het Eckart-College de plattegrond van Van Deventer op de Markt uittekenen.

6 april 2011

Er is een afspraak gemaakt met het Eckartcollege over een tijdelijke plattegrond van Van Deventer op de Markt. De financiën zijn nog een probleem.

23 februari 2011

Over het plan voor een tijdelijke plattegrond van Van Deventer op de Markt wordt gesproken met het Eckart-College. De financiën zijn nog een probleem.
-Over het plan bordjes aan te brengen, wordt gesproken met Nico Arts en Fons Spijkers i.v.m. een selectie. De eigenaars moeten natuurlijk wel akkoord gaan. Ook hier speelt nog het probleem van de financiën.

12 januari 2011

Er wordt een vergunning aangevraagd voor het monumentje voor Van Gogh bij de Gennepermolen. Opgemerkt wordt, dat de plek daar niet bijzonder is omdat Van Gogh er heeft gestaan, maar dat Van Gogh daar is gaan staan omdat de plek bijzonder was.
-Het plan voor een geschilderde plattegrond van Van Deventer op de Markt kan de goedkeuring van de gemeente niet wegdragen. Wel kan worden gedacht over een tijdelijk project (in krijt o.i.d.), en later bij het herbestraten aan een mozaïek in het plaveisel. Fons Spijkers denkt mee.

7 november 2010

De gemeente ziet het plan voor de Van Deventerkaart niet zitten, zij is bang dat de kaart snel zal slijten. Wel is het bij herplaveien misschien mogelijk de kaart in mozaiek aan te brengen. Over de bordjes op interessante panden en objecten wordt bij de gemeente wel positief gedacht. Fons Spijkers is hier onze contactman. De eigenaars van de panden moeten natuurlijk wel instemmen. Er komt een plan voor de omgeving van de Gennepermolen. Daarbij kan ook worden gedacht aan de torso van Van Gogh.

21 juli 2010

De voortgang bij het  zichtbaar te maken van de geschiedenis van de stad Eindhoven blijkt veel tegenwerking van de gemeente te ondervinden:
-kaart van Hoogenberg in tegels (verf etc.) op de Markt in het centrum.
-zichtbaar maken van plaatsen die Vincent van Gogh afbeeldde in zijn werken.
-het plaatsen van bordjes/schildjes op interessante panden en objecten.
De groep is zit vol ideeën, maar de uitvoering loopt vast in een stroperig, ambtelijk apparaat. De plattegrond op de Markt zien ze niet zitten, omdat de verf slijt en er een rommelig beeld zou ontstaan. Het beeld van Van Gogh bij de Gennepermolen moet wachten  op de ontwikkelingsplannen voor het gebied. Opgemerkt wordt dat de Collse watermolen politiek wellicht meer in de smaak zal vallen, gezien de plaats (tussen Eindhoven en Nuenen). De markering van bijzondere plaatsen komt evenmin van de grond. Samen met Nico Arts wordt geprobeerd op Meerhoven een project op te zetten. (beelden Montgomery en Churchill, markering gevallen bommen). Geld is bij geen van de projecten een probleem, alleen bestaat de kans dat sponsoren afhaken als de gemeente de voortgang van de plannen blijft belemmeren.
De  eerst aangesproken ambtenaar zou ook verantwoordelijk zijn voor het vervolgtraject, maar in de praktijk werkt dat niet zo. Dit is een goed punt voor een volgend gesprek met de wethouder. Ook lijkt het een goed idee de bestaande plannen op onze website en die van Eindhoven in Beeld te zetten. De website van Eindhoven in Beeld heeft al een directe link met de site van Van Abbe, dus dat levert evt meer bezoekers op.

26 mei 2010

Voor een monument voor Van Gogh in de Genneperparken zal een aanlegvergunning moeten worden aangevraagd. Met zo’n vergunning wordt voorkomen dat het bestemmingsplan moet worden veranderd.

24 februari 2010

In klein verband is gebrainstormd over de volgende uitdagingen om (evt samen met de gemeente en de VVV) de geschiedenis van de stad Eindhoven zichtbaar te maken:
-kaart van Hoogenberg in tegels (verf etc) op de Markt in het centrum.
-het plaatsen van bordjes/schildjes op interessante panden en objecten.
-zichtbaar maken van plaatsen die Vincent van Gogh afbeeldde in zijn werken.

13 januari 2010

In nauwe samenwerking met “De 9e” is de werkgroep doende met een plan om de middeleeuwse stadsplattegrond zichtbaar te maken.

18 november 2009

De werkgroepgroep is doende met een plan om de middeleeuwse stadsplattegrond zichtbaar te maken. Gedacht wordt aan stoeptegels. Er bestaat hierover contact met De Negende.

30 september 2009

Er wordt over gedacht hoe de archeologische ondergrond herkenbaar kan worden gemaakt voor het publiek. Dat moet dan natuurlijk samen met anderen worden gedaan. Daarnaast volgt de werkgroep het archeologische beleid. Er wordt ook gedacht over een Van Goghroute door de stad.

Project: Geschiedenis op en onder de straat
Adres: n.v.t.
Bouwjaar:
n.v.t.
Probleem: 
De geschiedenis van Eindhoven is nauwelijks zichtbaar in het straatbeeld.
Doel: Wij proberen door middel van enkele initiatieven enkele onderdelen van de geschiedenis zichtbaar te maken.
Voorlopig resultaat: Inmiddels zijn er diverse erfgoedtegels geplaatst en zijn we betrokken bij het ‘Erfgoedbordjescomité’, geleid door de gemeente Eindhoven, waarbij we teksten en foto’s verzamelen die op erfgoedbordjes komen te staan. Inmiddels zijn er al tientallen van dergelijk bordjes op historisch interessante locaties geplaatst. Bij de vernieuwing van de rode straatstenen in het centrumgebied is nadrukkelijk aandacht gevraagd om de stadsplattegrond van Jacob van Deventer op enigerlei wijze zichtbaar te maken in het straatbeeld, bijvoorbeeld op de Markt en uitgevoerd met moderne technieken (design). Ook hebben we aandacht gevraagd om de locaties van de oude stadspoorten zichtbaar te maken in het plaveisel en ditzelfde geldt ook voor de contouren van de joodse synagoge, die door een foutje helaas iets afwijken van de oorspronkelijke locatie.